اسانس خوراکی و صنعتی تفاوت‌های عمده با یکدیگر دارند؛ هرچند در بین عموم تنها واژه اسانس رواج دارد و کمتر به تفاوت این دو توجه می‌شود. در این مقاله قصد داریم، به تفاوت اسانس خوراکی و صنعتی بپردازیم.

اسانس خوراکی و صنعتی چه تفاوت‌های با هم دارند؟

فرآیندهای عرق‌گیری، عصاره‌گیری و اسانس‌گیری در تاریخ سابقه خیلی طولانی و کهنی دارد. در عوض اسانس‌های صنعتی قدمت خیلی کمتری دارند.

اسانس طبیعی، به ماده‌ای گفته می‌شود که براساس فرآیندی کاملا فیزیکی از یک گیاه گرفته می‌شود. مثلا اسانس آویشن از گیاه آویشن و اسانس ترخون از گیاه ترخون گرفته شده. اسانس‌ها مواد خیلی معطری هستند، به طوری‌که در فرهنگستان زبان فارسی معادل عطرمایه برای آن پیشنهاد داده است.

درضمن اسانس طبیعی، یک مایع آب‌گریز است. البته به دلیل روغنی بودن اسانس‌های طبیعی این مورد کاملا طبیعی و بدیهی است.

در مورد قدمت استخراج اسانس طبیعی باید گفت که در طول تاریخ همواره به عطر و بوی گل‌ها و گیاهان توجه داشت. این‌که چه زمانی بشر شروع به استخراج و استفاده از موادبودار و معطر گیاهان کرد، خیلی دقیق مشخص نیست، ولی در تمدن‌های بزرگ باستانی (یعنی هند، چین، ایران و مصر باستان) استفاده از گیاهان برای تهیه مواد خوش‌بوکننده جهت استفاده روی پوست و مو و همچنین هوا بسیار رایج بوده. حتی استفاده از روغن‌های بودار گیاهان در معبدها و پرستشگاه‌ها بسیار رواج داشته و قسمت جدانشدنی از مراسم مذهبی را تشکیل می‌داده.

البته به طور علمی، در قرن شانزدهم، یک پزشک سوئیسی به نام پاراسلسوس، تحقیقات فراوانی روی اسانس‌های گیاهی انجام داد و پژوهش‌هایش را در طی مقاله‌ای منتشر کرد. در این مقاله، پارسلسوس پیشنهاد روغن‌ اسانسی (Essential Oils) را برای نام‌گذاری روی این دسته از مواد طبیعی داد.

در حال‌حاضر، از گیاهان بسیار زیادی، اسانس طبیعی یا همان اسانس روغنی تهیه می‌شود. این اسانس‌ها کابردهای مختلفی در صنایع غذایی، آرایشی بهداشتی و دارویی دارد. حتی اسانس‌های روغنی در طب جایگزین مثل رایحه‌درمانی هم به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند.

اسانس صنعتی چیست

در کنار اسانس‌های طبیعی و به اصطلاح اسانس‌های روغنی، اسانس صنعتی هم وجود دارد. همانطوری‌که از اسم این دسته از اسانس‌ها مشخص است، اسانس‌های صنعتی حتی فرآیندی شیمیایی و صنعتی تهیه می‌شود. این اسانس‌ها از مولکول‌های شیمیایی شبیه به اسانس‌های طبیعی ساخته می‌شوند. مواد تشکیل‌دهنده این اسانس‌ها معمول به دو گروه ترپنوئیدها و فنیل پروپانوئیدها تقسیم می‌شود. ترپنوئیدها بسیار متغیر هستند، اسکلت‌های کربنی مختلف و انواع مختلف مشتقات اکسیژن دار، از جمله الکل ها، استرها، آلدئیدها، کتون ها، اترها، پراکسیدها و فنل ها را نشان می دهند.

اسانس‌‌های صنعتی در صنایع شمع‌سازی، چرم‌سازی، رنگ، جوهر و مرکب و… به کار گرفته می‌شود. بدیهی ست که این اسانس‌ها در صنایع غذایی، آرایشی و بهداشتی و دارویی به کار گرفته نمی‌شوند.